Taka CHEMIA TO BAJKA....
- Szczegóły
- Opublikowano: poniedziałek, 28 październik 2019 09:57
- ckziu1
23 października 2019 r. uczniowie Technikum Budowlanego nr 5 w Warszawie mieli niecodzienną możliwość uczestniczenia w zajęciach ”Pierwiastki chemiczne wokół nas - wybrane właściwości oraz doświadczenia”. Pokazy i doświadczenia przeprowadzili pracownicy naukowi z Instytutu Chemii Zakładu Materiałów Wybuchowych wraz ze studentami trzeciego roku z Koła Naukowego Chemików WAT pod kierunkiem Pana mgr inż. Marcina Hary. Koordynatorem spotkania był Pan mgr inż. Wiesław Szczygielski.
Chociaż chemia nie jest kierunkowym przedmiotem w szkole, to zajęcia trafiły idealnie w potrzeby uczniów i nauczycieli. Spontaniczne słowa, wypowiedziane po zajęciach w auli przez jednego z uczniów: „taka chemia to bajka”, najlepiej świadczą o ich atrakcyjności.
W ciągu trzech godzin uczniowie nie tylko usłyszeli o co najmniej 28 pierwiastkach chemicznych, ich ciekawych właściwościach i zastosowaniach, ale także zobaczyli je w akcji ( przeszło 20 doświadczeń i pokazów).
Wprowadzeniem w temat było krótkie przypomnienie historii powstania układu okresowego pierwiastków chemicznych i sylwetki D. Mendelejewa, ze zwróceniem uwagi na jego zasługi m. in. przy produkcji prochu strzelniczego.
Prezentowane doświadczenia obrazowały zarówno właściwości fizyczne wybranych pierwiastków: zachowanie w polu magnetycznym, różne barwy, stany skupienia (również te nietypowe w temperaturze pokojowej stany skupienia) jak i właściwości chemiczne: różną aktywność, zachowania wobec wody, zachowania pierwiastków lub ich związków w płomieniu palnika. Pojawiały się także efekty dźwiękowe: syczenie ognia, dźwięki wybuchów, kolorowe ognie, gwiazdki, iskry itp. Dodatkowe animacje i slajdy na ekranie dopełniały obrazu laboratorium.
Bardzo atrakcyjne dla uczniów okazało się zetknięcie się z ciekłym tlenem czy azotem, które przecież w ich świadomości były zawsze w postaci gazowej. Wylewanie ciekłego azotu na dłoń czy zeszklenie róży w ciekłym azocie było zjawiskiem niecodziennym i na długo zapadnie w pamięci.
Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się barwne płomienie (czerwone, żółte, fioletowe, zielone), które powstawały na skutek umieszczenia w płomieniu palnika soli litowców oraz niektórych berylowców a także spalanie wiórków, pyłów metali (np. magnezu i żelaza) w tlenie. Uczniowie dowiedzieli się o zastosowaniu tych zjawisk w pirotechnice, ogniach sztucznych.
Atrakcyjnym i cennym doświadczeniem było pokazanie wzrastającej aktywności litowców w reakcji z wodą i uświadomienie uczniom niebezpieczeństwa takich reakcji. Niektórzy uczniowie po raz pierwszy mogli zobaczyć jak wyglądają w rzeczywistości: lit, sód, potas - pierwiastki wymagające szczególnej ostrożności przy przechowaniu i dlatego rzadko używane w pracowniach szkolnych. Krojenie sodu-metalu nożem było w odbiorze czymś niezwykłym.
Uczniowie czynnie uczestniczyli w eksperymentach, co było dla nich niewątpliwym przeżyciem i swoistą formą zaprezentowania się wśród rówieśników. Naukowcy z WAT bardzo umiejętnie prowadzili dialog z uczniami dobierając z wyjątkowym wyczuciem język przekazu. Dowcipne slajdy ożywiały zajęcia.
Na szczególną uwagę zasługuje dbałość o zapewnienie bezpieczeństwa w trakcie doświadczeń (dokładne instrukcje, rękawice i okulary ochronne, osłony stanowisk). Pomimo, że każdy mógł obejrzeć pociski ołowiane czy wziąć do ręki granat, wszyscy czuli się bezpiecznie. Uczniom bardzo podobały się też zamierzone niespodzianki i żarciki np. ucieczka przed wybuchem granatu, możliwość zapalenie papierosa w 10 sekund.
Szczególną furorę wśród uczestników zajęć zrobił pierwiastek bizmut, który został w prosty sposób otrzymany ze środka antyseptycznego. Na jego przykładzie przybliżone zostało zjawisko piroforyczności. Uczniowie mogli obserwować samorzutne zapalanie się jego cząstek na powietrzu co wyglądało bardzo efektownie.
W czasie prowadzonych zajęć, uczniowie mogli „na żywo” wielokrotnie obserwować zjawisko chemiluminescencji, co przekonało ich, że warto było żmudnie poznawać teorię budowy atomu. Poznali też w praktyce alotropię fosforu, siarki a także higroskopijność kwasu siarkowego ( VI).
Zapadającym w pamięć i stosunkowo prostym doświadczeniem okazało się srebrzenie i złocenie monet - oparte na teorii reakcji utleniania i redukcji uznawanej przez wielu uczniów za trudną. Był to też dowód na to, że trudne z pozoru zagadnienia mogą być atrakcyjne w praktyce.
Istotnym elementem zajęć było zwracanie uwagi na związek specyficznych właściwości pierwiastków z ich technicznym zastosowaniem np. europu, wolframu, galu. Uczniowie z zachwytem sprawdzali zastosowanie europu do zabezpieczania dokumentów i banknotów; bawiło ich wykrywanie świecenia, podobała się żarówka wykonana ze słoika i wolframu.
Przy okazji naukowcy z WAT informowali o swoich dokonaniach (m.in. wspomniano o silniku rakietowym), oswajali uczniów z nowymi pojęciami jak np. nadprzewodnictwo, izotopy.
Praktyczne zastosowania chemii w kryminalistyce do wykrywania śladów krwi, czy część dotycząca różnych rodzajów promieniowania uświadomiły uczniom, że to co jest dla nich niewidoczne - za pomocą chemii może stać się widoczne, może ratować nawet życie lub wpływać na wynik śledztwa.
Zajęcia pokazały różnorodność właściwości pierwiastków i wynikających z niej zastosowań. Urealniły zdobywaną wiedzę. Uświadomiły, że pierwiastki chemiczne są wokół nas, zachęciły do rozwijania zainteresowań w kierunku techniki. Pokazały jak ważny jest profesjonalizm i rzetelna wiedza.
Po zakończeniu zajęć uczniowie gromadzili się jeszcze przy stołach doświadczalnych i zadawali prowadzącym przeróżne pytania.
Taka forma zajęć jest bardzo atrakcyjna i przyczynia się do zwiększenia zainteresowania młodych ludzi możliwością studiowania w WAT (tym bardziej, że na początku zajęć zostali wszyscy zaproszeni przez Pana mgr Wiesława Szczygielskiego na dni otwarte WAT-u w marcu 2020 roku).
Na pytanie: Co Ci się najbardziej podobało na zajęciach? - padały odpowiedzi: atrakcyjność i bezpośredniość prowadzących, wybuchy w trakcie doświadczeń, możliwość obejrzenia materiałów pirotechnicznych, ciekły azot, doświadczenia z bizmutem, wykrywanie promieniowania, piroforyczność, zamiana miedziaków w srebro a potem w złoto, zabezpieczanie dokumentów, doświadczenie z różą, żarty naukowca w tym żart z granatem. Zajęcia określone były jako intrygujące ale i wciągające. Dużą atrakcją była też możliwość sfotografowania sią z umundurowanym prowadzącymi doświadczenia młodymi naukowcami.
Ktoś powiedział, że zajęcia z WAT, to chemiczne „Pendolino” - solidne, szybkie, sprawne, emocjonujące, bezpieczne, stylowe i celowe.
14 X 2019 r. w dniu święta Edukacji Narodowej w Technikum Budowlanym nr 5 odbyła się uroczystość ślubowania uczniów klas pierwszych. W sali gimnastycznej zgromadzili się pierwszoklasiści, ich rodzice, wychowawcy i pozostali nauczyciele. 
